ઘન જીવામૃત એક એવું નક્કર ખાતર છે, જેને પ્રાકૃતિક ખેતીનો મુખ્ય આધારસ્તંભ માનવામાં આવે છે.
પ્રાકૃતિક ખેતીમાં યુરિયા, ડીએપી, એનપીકે જેવા રાસાયણિક ખાતરોનો ઉપયોગ પ્રતિબંધિત છે પણ રસાયણોમાંથી ન બનેલા ખાતરની જરૂર છે. જમીનની ફળદ્રુપતા વધારવા માટે કુદરતી ખાતર બનાવવું જરૂરી છે અને તેને બનાવવાનો ખર્ચ નહિવત છે, તો ચાલો જાણીએ કે ઘન જીવામૃત તરીકે ઓળખાતા આ ખાતરને આપણે કેવી રીતે બનાવી શકીએ.
ઘન જીવામૃત કેવી રીતે બનાવવું અને પ્રાકૃતિક ખેતીમાં ઘન જીવામૃતનું શું મહત્વ છે?
તાજેતરમાં પ્રાકૃતિક ખેતી એટલે કે ગાય આધારિત ખેતી ભારતમાં ખૂબ જાણીતી બની છે જે દેશી ગાયના છાણ અને ગૌમૂત્રનો ઉપયોગ કરીને કરવામાં આવે છે. તો અહીં આપણે જાણીશું કે દેશી ગાયના છાણ અને ગૌમૂત્રમાંથી ઘન જીવનમૃત કેવી રીતે બનાવવું.
ઘન જીવામૃત બનાવવા માટે જરૂરી ઘટકો
(1) દેશી ગાયનું છાણ – 100 કિલો
(2) ગોળ – 1.5 કિલો
(3) કોઈપણ દાળનો લોટ અથવા ચણાનો લોટ – 2.5 કિલો
(4) દેશી ગાયનું ગૌમૂત્ર – 3 લિટર
1) ગૌમૂત્ર સાથે ગોળ સારી રીતે મિશ્રણ કરો.
2) ગોળ અને ગૌમૂત્ર સારી રીતે મિશ્રણ કર્યા, ત્યારબાદ તેને ગોબરમાં મિશ્રણ કરો, પછી તેમાં ઘઉંનો લોટ મિશ્રણ કરો.
3) બધું બરાબર મિશ્રણ કરી ચાર-પાંચ દિવસ છાંયડામાં રાખો.
4) હવે આ મિશ્રણને બારીક પીસી લો, જે ખેતરમાં ઉપયોગમાં લેવા માટે તૈયાર છે, જેને ઘન જીવામૃત કહેવામાં આવે છે.
1 ઘનજીવામૃતનો ઉપયોગ કેવી રીતે કરવો જોઈએ.
ઘન જીવામૃત અને પ્રવાહી જીવામૃત બંનેનો ઉપયોગ સમાન છે. બંનેના ઉપયોગમાં બહુ તફાવત નથી. પ્રવાહી જીવામૃતનો ઉપયોગ 8 થી 15 દિવસમાં કરી નાખવો જોઈએ, નહીં તો તેમાં બેક્ટેરિયાની સંખ્યા ઘટી જાય છે અને તે નકામું થઈ જાય છે, પરંતુ ધન જીવામૃતનો ઉપયોગ આખા વર્ષ દરમ્યાન ગમે ત્યારે કરી શકાય છે.
જ્યારે ઘન જીવામૃત ભીનું હોય ત્યારે તેનો ઉપયોગ લાડુ બનાવીને વૃક્ષો અને છોડની વચ્ચે અલગ અલગ જગ્યાએ રાખી ને કરી શકાય છે.
જ્યારે તે સંપૂર્ણપણે સુકાઈ જાય છે, ત્યારે તેને રાસાયણિક ખાતર નાખવામાં આવે છે તે રીતે તેને બારીક બનાવી ને કરી શકાય છે અને ઝાડ અને છોડમાં નાખી શકાય છે.
બીજ વાવતા પહેલા, જ્યારે વરસાદના આગમનમાં 15 થી 20 દિવસનો વિલંબ હોય, ત્યારે તેનો સીધો ઉપયોગ જમીનમાં કરી શકાય છે.
કોઈપણ પાકમાં 100 કિલો ઘન જીવામૃત પ્રતિ એકર નાખવું જોઈએ.
તમે તેને ગાયના છાણમાં ભેળવીને સીધું ખેતરમાં પણ નાખી શકો છો.
2 પાકમાં ઘન જીવામૃતનો ઉપયોગ કરવાના ફાયદા.
સામાન્ય રીતે, કોઈપણ પાકને પ્રાથમિક અને ગૌણ એમ કુલ 108 પોષક તત્વોની જરૂર હોય છે. જે દરેક પાકને જમીનમાંથી મળે છે.
પરંતુ એક જ પાકનું વારંવાર વાવેતર કરવાથી જમીનમાં પોષક તત્વોની ઉણપ સર્જાય છે. આવી સ્થિતિમાં પાક માટે ઉપયોગી મુખ્ય પોષક તત્વો જેમ કે નાઈટ્રોજન, ફોસ્ફરસ, પોટાશ વગેરે ખાતરો દ્વારા ઉપલબ્ધ કરાવવા જરૂરી છે.
પાક માટેના મહત્વના પોષક તત્વો મેળવવા માટે જીવામૃત અને ઘન જીવનામૃતનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ જેથી આપણે શ્રેષ્ઠ પરિણામો મેળવી શકીએ.
ઘનજીવનામૃત પાકને જરૂરી તમામ પોષક તત્વો પૂરા પાડે છે, ઘનજીવામૃતના ઉપયોગથી અળસિયા જમીનની ઉપલી સપાટી પર પહોંચે છે અને પાકને જરૂરી પોષક તત્વો પૂરા પાડે છે.
જમીનને ઢીલી અને નરમ બનાવે છે, જેના કારણે પાકના મૂળનો સારી રીતે વિકાસ થાય છે અને છોડનો વિકાસ થાય છે.
આ રીતે અન્ય તમામ લાભો જે જીવામૃતથી પ્રાપ્ત થાય છે તે ધન જીવનામૃતથી પણ પ્રાપ્ત થાય છે.
એ જ રીતે ઘન જીવામૃત પ્રાકૃતિક ખેતીમાં મહત્વનો ભાગ ભજવે છે.
જો તમારી પાસે કોઈ પ્રશ્નો અથવા સૂચનો હોય, તો કૃપા કરીને અમારો સંપર્ક કરો, અમે શક્ય તેટલી વહેલી તકે જવાબ આપવાનો પ્રયાસ કરીશું.
જો તમે પ્રાકૃતિક ખેતી વિશે વધુ જાણવા માંગતા હો, તો અમારી વેબસાઇટ પ્રાકૃતિક ખેતી ડોટ કોમ ની મુલાકાત લો. આભાર.
