આચ્છાદન શું છે? અને પ્રાકૃતિક ખેતીમાં આચ્છાદન શા માટે જરૂરી છે?

આચ્છાદનના પ્રકાર

સજીવ ખેતી અને રાસાયણિક ખેતી પદ્ધતિમાં, મલ્ચિંગ મુખ્યત્વે પારદર્શક, કાળા અને ચાંદીના રંગના પ્લાસ્ટિક કાગળથી કરવામાં આવે છે. પરંતુ પ્લાસ્ટિક મલ્ચિંગથી જમીનનું તાપમાન વધે છે અને તેની અંદરનું પાણી બાષ્પીભવન થતું નથી અને સૂક્ષ્મ જીવોને ઓક્સિજન મળતો નથી, જેના કારણે તેમાં રહેલા સૂક્ષ્મ જીવો મરી જાય છે. આમ પ્લાસ્ટિક મલ્ચિંગ ખૂબ જ નુકસાનકારક છે.

વેલાના શાકભાજી અને ફળોને જમીનના સીધા સંપર્કમાં આવતા અટકાવવા માટે પ્લાસ્ટિક મલ્ચિંગ કરવામાં આવે છે. જેના કારણે ફળોને સડતા અટકાવી શકાય છે પરંતુ પ્લાસ્ટિક પર્યાવરણ માટે ખૂબ જ હાનિકારક છે. જ્યારે પ્રાકૃતિક ખેતી પદ્ધતિમાં, મલ્ચિંગ મુખ્યત્વે ત્રણ કુદરતી રીતે કરવામાં આવે છે.

1 મૃદાચ્છાદાન

ઊંચા તાપમાનને કારણે જમીનમાંથી કાર્બન હવામાં ભળે છે અને ભેજને શોષી લે છે.

વાતાવરણમાં વધુ પડતી ગરમી કે ઠંડીને કારણે જમીન ફૂલી જાય છે અને સંકોચાય છે, તેથી જમીનમાં તિરાડો દેખાય છે અને તિરાડોમાંથી ભેજ હવામાં વરાળ થઈ જાય છે.

જેના કારણે જમીનમાં રહેલા બેક્ટેરિયા ખરાબ રીતે ક્ષતિગ્રસ્ત થાય છે અને પાકના મૂળમાં પણ તિરાડો પડી જવાથી નુકસાન થાય છે. આવા નુકસાનથી બચવા માટે, જમીન પર હળવું ખેડાણ કરવું જોઈએ.

આમ જમીનને માટી અને વનસ્પતિના અવશેષોથી ઢાંકવાને મૃદાચ્છાદાન કહેવાય છે.

જમીન ખેડવાના અન્ય ફાયદા.

બિનજરૂરી છોડ હળવા ખેડાણથી નાશ પામે છે, તેથી નીંદણ નિયંત્રણ પણ સરળતાથી થાય છે.

હળવા ખેડાણથી જમીનમાં હવાનું પરિભ્રમણ વધે છે, જેનાથી મૂળ અને સૂક્ષ્મ જીવો ઓક્સિજન સરળતાથી ઉપલબ્ધ થાય છે.

ખેડાણથી જમીનની પાણી સંગ્રહ ક્ષમતા વધે છે, તેમજ જમીનમાં ભેજનું પ્રમાણ વધે છે. જેના કારણે સિંચાઈમાં ઓછી કરવી પડે છે.

2 કાષ્ટાચ્છાદાન

પાકના અવશેષોથી માટીને ઢાંકવાને કાષ્ટાચ્છાદાન કહેવામાં આવે છે.

લણણી પછી માટીની સપાટીને તેના અવશેષોથી આવરી લેવાથી આચ્છાદનના ફાયદા પ્રાપ્ત થાય છે. અને સાથે સાથે જમીનમાં પાક દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા પોષક તત્વો તેના અવશેષો દ્વારા ફરીથી જમીનમાં ભળી જાય છે.

આ પ્રકારનાઆચ્છાદનમાં, જમીનના ઉપરના સ્તરને ચાર ઇંચની ઊંડાઈ સુધી પાકના અવશેષોથી ઢાંકવામાં આવે છે, જે નીંદણથી સંપૂર્ણ રાહત આપે છે. કારણ કે નકામા છોડના બીજ જમીનમાં અંકુરિત થઈ શકતા નથી કારણ કે જમીનને સીધો સૂર્યપ્રકાશ મળતો નથી.

3 સજીવાચ્છાદાન

મુખ્ય પાકોમાં સહ-પાકનું વાવેતર કરીને કરવામાં આવતા આવરણને સજીવાચ્છાદાન કહેવામાં આવે છે.

સજીવાચ્છાદાન કરવાથી, આચ્છાદનના તમામ લાભો પ્રાપ્ત થાય છે, તેની સાથે સાથે સહયોગી પાકમાંથી વધારાની આવક પણ મેળવી શકાય છે.

જો મુખ્ય પાક સંવેદનશીલ હોય એટલે કે રોગ થવાની સંભાવના વધારે હોય તો તેમાં એવા સહ-પાકનું વાવેતર કરવું જોઈએ, જેમાં રોગ પ્રતિરોધક શક્તિ વધુ હોય, જેના કારણે મુખ્ય પાકનો રોગ વિભાજિત થાય છે. સહ-પાક, જેના કારણે કુદરતી રોગ નિયંત્રણ થશે.

સાથી પાક કેવી રીતે પસંદ કરવો?

અમે તમારા માટે એક સંપૂર્ણ લેખ તૈયાર કર્યો છે કે મિશ્ર પાક એકસાથે કેવી રીતે લેવો, પ્રાકૃતિક ખેતી પદ્ધતિમાં મિશ્ર પાક કેવી રીતે પસંદ કરવો? કૃપા કરીને તેનો સંપૂર્ણ અભ્યાસ કરો.